Tuesday, March 24, 2009

History of Internet


Leitung nuntakzia te ong khang to semsem in,mun tuamtuam ah,Computer leh Internet ong ki nak zat mahmah hi.Mun tuam,gam tuam,a gam la,a nai aa piang,thu cin,thu tang khempeuh,tha khat thu in(online),ki thei gai in,ki za gai pah hi.Tua ahih man in,leitung ih cih pen,GLOBALIZATION,khua no khat,a bang ong hi ta lel hi.

Kawlgam ah zong,2002 khit pawl aa ki pan,Cyber Café(Internet) tampi,mipi(Public)zat theih ding in,mihau sum bawl ten,ong hong ta uh hi.Tua hun lai in,Internet zat man zong,tam man lai a hih man in,mihau te bek mah in,zangh zo hi.Thu zong,ong thei zaw pah uh hi.Mi zawng te a ding in,a theih ngam huai lo thu khat in,ki tuat phial hi.Na hi het lo hi.Tu hun pen IT(Information Technology)hun a hih mah bang in,a kua mah khempeuh in,ih theih ding thupi mahmah hi.A diakdiak in Muizawl khangthak sung ah,IT Expert tampi ong piang khiat zawh na ding,kisam mahmah hi.

Tua a hih man in,tu-ni in,Internet tawh kisai,ong piankhiat na thu a tom in…..
Internet ih cih pen,leitung mun tuamtuam aa, Sumzonna(Business), Pilna(Education),Kumpi (Government), Gualnopna (Entertainment) ,Mihing kipawlna (Society), Thuthak (News).. etc… te tawh kisai thulehla kaih khop,hawm khiat na a hi,leitungbup lai mai khat hi.

Computer khat leh khat kizopna pen Network ki ci aa,kizop theih pilna pen(Networking) ki ci hi.Inn dei khat sung aa Computer tampi a kizopna pen LAN(Local Area Network)ki ci hi.

Tua bang in,a kizop theih tak ciang ,zum inn dei(Office Room) khat sung aa,Computer tampi ten, Printer(lai at sa te laidal tawh lak khiat theih na),Scanner(mann,lai,lim a om sa a hih bang lian aa,Computer sung ah guan kik na),Camera(lim lak na)cih te,ki zangh khawm thei hi.LAN..khat leh khat ong ki zop tak ciang in,ong tangzai semsem aa,WAN(Wide Area Network)ki ci leuleu hi.Network of Networks,Internet zong ki ci hi.

WAN,Internet pen 1969 in,USA gam aa,US. Defense Department te ARPANET project pan ong ki pan khia hi.ARPANET (Advaced Research Project Agency)ih cih pen Pentagon tawh kisai Research bawl te kipawl na khat hi.Computer kizopna(Network) tawh a kizom Computer khempeuh in,a zat theih gaih nading Centralized Control of Data Flow(mun khat pan,thu leh laa zek khiatna) pen,ARPANET te ngimna bulpi hi.

Damdam in,leitung mun tuamtuam aa om, kumpi (Government) leh sumzonna (Business) tuamtuam ten,Internet tung ah,thu leh laa ong khah khia uh hi.Pilna lam pan zong,sang(University)tampi ten,Intenet tung ah a theih huai thu te ong pulak in,mihing kipawlna tuamtuam ten zong,thuthak(News) tangko na in,ong nakzat mahmah uh hi.
Tu-hun-ciang in,a thei nuam khempeuh in,I theih nop thu khat peuhpeuh pen,Internet tung pan a baih tak in,ki mu thei ta hi.
Tu hun Sangnaupang ten,tampi tak hamphat lawh uh hi.Internet pen I zat siamna tungtawn in,pilna,hamphatna a ki ngah a hih man in,zat siam semsem,a ki hampha semsem ong suak hi.
Nuntak hamsat zia te,I ngaihsut khak tak ciang in,pilna lam bang mah ki lunggulh ngam taktak kha lo hi.,Khangthak mipil ding tampi zong,I sup lawh phial ta hi.Ngaih sun thei leng kha siat huai mahmah hi.Muizawl mimal sung ah zong,pilna lam a hanciam nuam mahmah khangno tampi om ding hi.Edison pen etteh huai mahmah hi.

Edison,Thomas Alava(1847-1931), February 11st 1847 in Milan,Ohio State,USA ah suak hi.Port Huron,Michigan ah sang kha 3 bekbek kah kha in,meileng tung ah Newspaper (kumpi nisim thu suahsak lai) zuak hi.A nuntak na hasa mahmah hi.A zawn mahmah hang in,lungkia ngeilo hi.Hanciam tawntung a hih man in,Electric van tawh kisai(Light Bulb,Generating System,Sound-Recording Device,Motion Picture Projector etc..)tam pi ong phuankhia zo hi.Tu dong ciang,leitung bup ah a etteh huai mipil mahmah khat in minthang lai hi.

Muizawl Momno lai ah,IT Expert paak bang ong palh in gua bang ong hing den ta hen.

By Nicholas Pau